‍ روشنفکر کسی است که با دست یافتن به آگاهی ناب بتواند خود را از اسارت قید و بند خطا و خرافه رها سازد و این کاری ساده و آسان نیست. عظمت و دشواری این رهایی از اینجا سرچشمه می‌گیرد که هر نسلی در شرایط محیطی خود زاده، پرورش یافته و رشد می‌کند. فرهنگ و سنت موروثی را با شیر مادر تغذیه کرده و آن را محور تفکر قرار داده، گرامی و مقدس دانسته و به دفاع از آن برمی‌خیزد.
روشنفکر کسی است که از جریان عادی جامعه جدا شده و در سایه‌ی آگاهی برتری که به دست آورده است، به این جریان با دیده‌ی نقد می‌نگرد. اگر جمود فکری جامعه را به مرگ یا کوری تشبیه کنیم، روشنفکر، زنده‌ای است در میان مردگان و یا بینایی است در جمع نابینایان. چیزهایی حس می‌کند که دیگران از حس آن محرومند و ظرایف و دقایقی را درک می‌کند که از نظر دیگران پنهانند.

روشن‌اندیشی و روشنفکری
یحیی یثربی